آشنایی با علل و درمان خواب رفتن دست و پا
به گزارش وبلاگ امین مرقی، همه ما حداقل یکبار خواب رفتن دست و پا را تجربه نموده ایم و احتمالا آن را بی اهمیت می دانیم. اما اگر همین خواب رفتن دست و پا، مداوم و پرتکرار باشد می تواند مهم باشد. در ادامه با دلایل و درمان خواب رفتن دست و پا آشنا می شوید.
پارستزیا چیست؟اعصاب حسی محیطی تمامی حس ها و احساسات را از سرتاسر بدن به طناب نخاعی منتقل می نمایند و از آن جا حس ها و احساسات به مغز منتقل می شوند.
هر گونه فرآیندی در این جهت می تواند منجر به پارستزیا در فرد گردد. در واقع وقتی پارستزیا اتفاق می افتد، فرد احساس سوزن سوزن شدن، خارش و یا مورمور شدن می نماید. شایع ترین نوع پارستزیا، پارستزیای کوتاه مدت نام دارد که در صورت بروز، خیلی سریع از میان می رود. اما نوعِ دیگر پارستزیا، یعنی پارستزیای بلند مدت و متناوب، سریع از میان نمی رود و چندین و چند بار هم تکرار می گردد.1
علائم خواب رفتن دست و پامواردی وجود دارد که خواب رفتن دست و پا ممکن است شدید باشد، به تناوب تکرار شده یا تبدیل به عارضه ای مزمن گردد. البته این خواب رفتن دست و پا ممکن است با علائم دیگری هم همراه گردد؛ درد، خارش، بی حسی و البته ضعف عضلات می توانند از علائم دیگر این عارضه باشند. اگر خواب رفتن دست و پا با این علائم همراه باشد احتمالا نشانه آسیب های عصبی ای است که در اثر ضربه خوردن دست یا پا اتفاق افتاده است، ممکن است در اثر صدماتی باشد که با تکرار استرس به اعصاب وارد می گردد یا به خاطر عفونت های باکتریایی یا ویروسی اتفاق بیفتد. اگر فرد مورد نظر قبلا مدتی در معرض مواد سمی قرار گرفته باشد یا مبتلا به بیماری های سیستماتیک (بیماری هایی که به طور هم زمان چند اندام و بافت گوناگون بدن را هدف قرار می دهند) مثل دیابت شده باشد هم ممکن است مدام دست و پایش خواب برود.
این قبیل آسیب های عصبی به عنوان نوروپاتی محیطی یا بیماری عصب شناخته می شوند، چون روی اعصابی که در حد فاصل مغز و نخاع (اغلب در دست ها و پا ها) قرار دارند، اثر می گذارد. بیش از 100 نوع مختلف نوروپاتی محیطی وجود دارد که به مرور زمان ممکن است بدتر گردد، تحرک فرد را کمتر کند و حتی منجر به ناتوانی او گردد. بیش از 20 میلیون آمریکایی دچار نوروپاتی محیطی هستند که بیشتر آنها در سنین پیری قرار دارند.
اگر خواب رفتن دست و پا ادامه پیدا کند و مدام تکرار گردد فرد مورد نظر حتما باید تحت آنالیز و درمان پزشکی قرار بگیرد تا هر چه سریع تر دلایل وجود عارضه شناسایی گردد و با مداوا، این اختلال تحت کنترل قرار بگیرد. اگر به موقع علت خواب رفتن دست و پا را پیگیری کنید احتمال کم تری وجود دارد که عواقب آن مادام العمر گریبان گیر تان گردد. با ما همراه باشید تا بیشتر درباره علت خواب رفتن دست و پا بدانیم.2
عوامل و علت خواب رفتن دست و پا
گردش خون ضعیفشایع ترین علت خواب رفتن دست ها و پاها در خواب، کاهش جریان خون در دست ها و پاها است که با تغییر دادن حالت خواب می توانید آن را برطرف کنید.3
دیابتخواب رفتن دست و پا حتی هنگام بیداری ممکن است نشانه دیابت باشد.مهم ترین و شایع ترین بیماری مربوط به اعصاب محیطی، دیابت است که در تغذیه اعصاب اختلال ایجاد می نماید و از آنجا که هر چه طول اعصاب بیشتر باشد تغذیه آن ها بیشتر با مشکل روبرو می گردد، اعصاب پاها آسیب پذیرترند و خواب رفتگی پاها در دیابت بیشتر مشاهده می گردد. علاوه بر خواب رفتن دست و پا، در بیماران دیابتی، انواع اختلالات حسی از جمله کرختی، بی حسی، سوزن سوزن شدن و گزگز کردن دست و پا نیز مشاهده می گردد.3
سندروم تونل کارپلبیماری سندرم تونل مچ دست نیز با خواب رفتن دست ها خود را نشان می دهد، به گونه ای که ممکن است فرد، شب ها به دفعات با حالت خواب رفتگی دست از خواب بیدار گردد. این بیماری زمانی به وجود می آید که عصبی که از مچ دست وارد پنجه و نوک انگشتان می گردد، بر اثر کار زیاد یا عوامل دیگری نظیر کم کاری تیروئید، حاملگی و دیابت آسیب می بیند و آن منطقه بدون اینکه بیمار فعالیت خاصی داشته باشد، با یک مختصر فعالیت به خواب می رود.3
عمل جراحی دستاین حالت باعث تحریک یا آسیب عصب می گردد.3
بیماری گیلن بارهبیماری گیلن باره نیز با علائم خواب رفتن دست و پا، کرختی و بی حسی شروع می گردد که ممکن است این علائم با معاینه پزشک در بیمار تشخیص داده نگردد. اما در هر صورت خود بیمار از حالت های اختلال حسی در اندام های خود مطلع است.3
مسمومیت داروییمسمومیت های دارویی نیز ممکن است باعث مسمومیت اعصاب محیطی گردد که از میان این داروها، داروهای شیمی درمانی که به اعصاب سلول های محیطی بیماران سرطانی آسیب می زنند، شایع تر است.3
مسمومیت با فلزات سنگینخوردن یا تنفس فلزات سنگین مثل جیوه، سرب، تالیوم و آرسینک نیز باعث خواب رفتن دست و پا می گردد. وقتی که دماسنج یا لامپ کم مصرف یا مهتابی در فضای اتاق شکسته گردد، بر اثر تصعید جیوه فرد دچار مسمومیت می گردد. 3
مسمومیت ویتامینیاگرچه گروه ویتامین های B بی ضرر هستند، اما استفاده بیش از میزان ویتامین B6 می تواند مسمومیت ایجاد کند که این مسمومیت خود را به صورت بی حسی دست و پا نشان می دهد.برای جلوگیری از خواب رفتن دست هنگام خواب، آن را زیر بالش یا سرتان قرار ندهید.3
بیماری ام اسبیماری های عصب مرکزی نخاع هم می توانند کرختی و بی حسی دست و پا را ایجاد نمایند، مثلا بیماری ام اس نیز همین علائم را دارد.3
سکته مغزیسکته های مغزی نیز به علت ایجاد اختلال در اعصاب، بی حسی ایجاد نموده و بر اثر آن دست و پا خواب می رود.3
تغییرات فشار خونفشار خون ارتباط مستقیمی با بیماری های اعصاب محیطی ندارد، ولی به علت اینکه اعصاب محیطی در تنظیم فشار خون و عروق محیطی نقش دارد، ابتلا به بعضی از بیماری های اعصاب محیطی در تنظیم فشار خون مشکل ایجاد نموده و خود را به صورت افت فشار خون نشان می دهد.3
بیماری های خود ایمنیبیماری های خود ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید باعث می گردد سیستم ایمنی بدن به بافت های فرد حمله کند بعلاوه می تواند منجر به آسیب عصبی در او گردد. با گذشت زمان، بیماری خودایمنی مزمن می توانند مفاصل، اندام ها و بافت های همبند را هم از بین ببرد.4
عفونت هاانواع عفونت های ویروسی و باکتریایی و بیماری های عفونی هم می تواند منجر به آسیب عصبی گردد؛ بیماری هایی مانند زونا، هپاتیت C، جذام و دیفتری از این دسته اند.4
سرطان که با شیمی درمانی درمان می گردددارو هایی که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرند، در بعضی افراد ممکن است باعث آسیب عصبی گردد که منجر به از دست دادن احساس یا حرکت در بخشی از بدن می گردد، اما اگر این دارو ها تغییر نمایند یا قطع شوند و اندازه مصرف آن ها کاهش یابد، اثرات مضر آن ها معمولاً از بین می رود.4
بیماری های ارثیگاهی اوقات یک بیماری ارثی علت سوزن سوزن شدن مداوم است؛ به عنوان مثال بیماری شارکوت ماری توث یک تخریب پیشرونده ماهیچه ها در کف پا، ساق پا، دست و ساعد است که می تواند منجر به دوره های ضعف و بی حسی می گردد یا بیماری ام اس که بر اثر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می گردد، از این دسته هستند.4
تشخیص خواب رفتن دست و پااگر در پی مراقبت از سلامتی خود در برابر نوروپاتی محیطی یا همان خواب رفتن دست و پا هستید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما را مورد معاینه پزشکی قرار می دهد و سابقه پزشکی شما را از جمله علائم بیماری ها، محیط کار و زندگی، عادت های اجتماعی (از جمله مصرف الکل)، قرار گرفتن در معرض سموم، خطر ابتلا به HIV و دیگر بیماری های عفونی و بعلاوه سابقه بیماری های عصبی خانوادگی، به طور گسترده و دقیق آنالیز می نماید.
پزشکتان بعلاوه ممکن است تست های اضافی نیز برای تعیین شدن علت خواب رفتن دست و پا از شما بگیرد. تست هایی مانند مانند:
آزمایش خون که می تواند جهت تشخیص دیابت، کمبود ویتامین، اختلال عملکرد کبدی یا کلیوی، اختلالات متابولیک دیگر و علائم فعالیت سیستم ایمنی غیر طبیعی، از شخص بیمار گرفته گردد.
آنالیز مایع مغزی نخاعی که می تواند آنتی بادی های مرتبط با نوروپاتی محیطی را شناسایی کند.
الکترومیوگرافی (EMG)، آزمایش فعالیت الکتریکی ماهیچه
سرعت راهنمایی عصبی (NCV)
توموگرافی کامپیوتری (CT)
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
بیوپسی عصب (Nerve biopsy)
بیوپسی پوست برای خاتمه دادن به الیاف عصبی (Skin biopsy)5
درمان خواب رفتن دست و پاموفقیت در درمان خواب رفتن دست و پا به تشخیص دقیق نوع و علل اختلال مورد نظر بستگی دارد، هرچقدر زمینه بروز مشکل درست و دقیق تر تشخیص داده گردد درمان مؤثرتر خواهد بود. اگر به موقع به پزشک مراجعه گردد و پیگیری دقیق صورت بگیرد احتمال اینکه سلول های عصبی محیطی از بین نرفته باشند، بیشتر است و می توانند دوباره ترمیم شوند.
اگرچه عملا درمانی برای انواع نوروپاتی محیطی که زمینه ارثی دارند وجود ندارد، اما در عوض بسیاری از انواع اکتسابی این نوع اختلال، قابل درمان و بهبودی است. به عنوان نمونه، اگر این بیماری ناشی از دیابت باشد کنترل درست قند خون می تواند پیشرفت این نوروپاتی دیابتی را کُند یا متوقف کند و همین طور مصرف مکمل های ویتامین در بهبود افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی ناشی از کمبود ویتامین، مؤثر است.
انجام تمرینات ورزشی مناسب زیر نظر پزشک معالج، رعایت رژیم غذایی سالم و حفظ وزن متعادل بدن، قرار نگرفتن در معرض سموم مختلف و اجتناب از مصرف الکل می تواند در عدم پیشرفت یا درمان این اختلال مؤثر باشد. از طرفی پزشکان توصیه می نمایند که افراد سیگاری مبتلا به نوروپاتی، کشیدن سیگار را ترک نمایند، چون مصرف دخانیات باعث انقباض عروق خونی و اختلال در جریان خون می گردد که این امر مانع از تأمین مواد مغذی مورد احتیاج اعصاب محیطی خواهد شد.
در بعضی موارد خواب رفتن دست و پا یا سایر علائم نوروپاتی محیطی ممکن است از طریق روش ها و داروهایی که برای درمان تشنج و افسردگی پیشرفته تجویز می گردد هم کاهش یابد.2
پی نوشت:
1.www.jadidtarin.com
2.www.chetor.com
3.www.beytoote.com
4.www.yjc.ir
5.www.drdr.ir
منبع: راسخون