علل به وجود آمدن مننژیت و علائم، پیشگیری و درمان آن
به گزارش وبلاگ امین مرقی، این بیماری به معنای التهاب غشاء نرم شامه (مننژ) اطراف مغز و نخاع است. تورم حاصل از این بیماری به طور معمول سبب علائم مانند سردرد، تب و سفتی گردن می گردد. در اغلب موارد دلیل این بیماری عفونت ویروسی است، اما عفونت های باکتریایی، انگلی و قارچی نیز می توانند دلیل این بیماری باشند.
مننژیت چیست؟
این بیماری به معنای التهاب غشاء نرم شامه (مننژ) اطراف مغز و نخاع است. تورم حاصل از این بیماری به طور معمول سبب علائم مانند سردرد، تب و سفتی گردن می گردد. در اغلب موارد علت این بیماری عفونت ویروسی است، اما عفونت های باکتریایی، انگلی و قارچی نیز می توانند علت این بیماری باشند. برخی از موارد مننژیت بدون درمان در چند هفته بهبود می یابند. مننژیت می تواند تهدید کننده حیات باشد و احتیاج به درمان فوری دارد.علائم مننژیت
علائم مننژیت ویروسی و باکتریایی در آغاز می تواند مشابه باشد. با این حال علائم این بیماری باکتریایی معمولاً شدیدتر هستند. علائم نیز بسته به سن فرق دارد.علائم نوع ویروسی
مننژیت ویروسی در نوزادان ممکن است باعث علائم زیر گردد:* کاهش اشتها
* تحریک پذیری
* خواب آلودگی
* تب بالا
* گریه پی در پی
* بی خواب و بی قراری شدید
* برآمدگی در قسمت نرم بالای سر کودک
* خشکی گردن و بدن کودک
در بزرگسالان، مننژیت ویروسی ممکن است باعث علائم زیر گردد:
* سردرد
* تب
* گرفتگی گردن
* تشنج
* حساسیت به نور و روشنایی
* خواب آلودگی
* تهوع و استفراغ
* کاهش اشتها
* علائم نوع باکتریایی
علائم نوع باکتریایی این بیماری به طور ناگهانی ایجاد می گردد. نشانه ها و علائم آن عبارت اند از:
* تغییر شرایط ذهنی
* حالت تهوع
* استفراغ
* حساسیت به نور
* تحریک پذیری
* سردرد
* تب
* لرز
* گرفتگی گردن
* ایجاد راش های پوستی بنفش شبیه به کبودی
* خواب آلودگی
اگر این علائم را تجربه می کنید، فورا به پزشک مراجعه کنید. مننژیت باکتری و ویروسی می تواند کشنده باشد.
علائم نوع قارچی
علائم مننژیت قارچی شبیه سایر انواع این عفونت است که ممکن است شامل موارد زیر باشد:* حالت تهوع
* استفراغ
* حساسیت به نور
* تب
* سردرد
* سردرگمی
* انواع مننژیت
عفونت های ویروسی و باکتریایی شایع ترین علت این بیماری هستند. این بیماری را می توان به رده های زیر تقسیم کرد:
ویروسی: مننژیت ویروسی شایع ترین نوع این بیماری است. ویروس ها در گروه Enterovirus باعث 85 درصد موارد می شوند. این نوع مننژیت در تابستان و پاییز رایج تر هستند. اغلب ویروس هایی که باعث مننژیت ویروسی می شوند، شامل آنتروویروس، ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2، ویروس زونا (که به عامل آبله مرغان و زونا شناخته می گردد)، ویروس ایدز و ویروس اوریون هستند.
باکتریایی: مننژیت باکتریایی مسری است و به علت عفونت باکتری های خاصی ایجاد می گردد. اگر این نوع از بیماری درمان نگردد، مرگبار است. بین 5 تا 40 درصد بچه ها و 20 تا 50 درصد از بزرگسالان با این شرایط می میرند.
قارچی: مننژیت قارچی یک نوع نادر نوع از آن است که در اثر یک قارچ که بدن را آلوده می نماید و سپس از جریان خون شما به مغز یا نخاع توسعه می یابد، ایجاد می گردد. افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف بیشتر محتمل است به نوع قارچی مبتلا شوند.
انگلی: این نوع از بیماری کمتر از نوع ویروسی یا باکتریایی رایج است و به علت انگل هایی که در خاک، مدفوع و برخی حیوانات و مواد غذایی مانند حلزون ها، ماهی خام، مرغ یا محصولات وجود دارد، ایجاد می گردد.
سایر مننژیت ها: سایر مواردی که به جز موارد ذکر شده می توانند فرد را دچار این بیماری کند، شامل مواد شیمیایی، آلرژی به برخی از داروها، برخی از انواع سرطان و بیماری های التهابی همانند سارکوئیدوز هستند.
علائم مننژیت در نوزادان
برخی از علائمی که در صورت ابتلا نوزادان به بیماری ممکن است بروز کنند، عبارتند از:* تب شدید
* گریه مداوم
* بی تحرکی
* تغذیه ضعیف
* سفتی در بدن و گردن کودک
* برآمدگی در ملاج سر کودک (fontanel)
* خواب آلودگی بیش از حد یا تحریک پذیری
ممکن است شیرخواران مبتلا به طور مداوم گریه کنند و آرام کردن آن ها سخت باشد.
مننژیت باکتریایی جدی است و ممکن است طی چند روز بدون درمان سریع آنتی بیوتیک کشنده باشد. تأخیر در درمان خطر آسیب دائمی مغز یا مرگ را افزایش می دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر شخصی در خانواده تان علائم این بیماری داشته باشد، سریعا به اورژانس مراجعه کنید تا علائم او مورد آنالیز قرار گیرد. درمان با تأخیر باعث افزایش خطر آسیب مغزی دائمی یا مرگ می گردد. برای آنالیز و تشخیص بهتر علت این بیماری باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید، شما می توانید از فهرست پزشکان متخصص مغز و اعصاب موجود در سامانه نوبت دهی دکتر دکتر، متخصص مغز و اعصاب خود را انتخاب کنید.علت مننژیت
عفونت های ویروسی شایع ترین علت این بیماری هستند، در پی آن عفونت های باکتریایی و به ندرت عفونت های قارچی علت این بیماری هستند. از آنجایی که عفونت های باکتری می توانند تهدید کننده حیات باشند، شناسایی علت این بیماری لازم است.باکتریایی
باکتری هایی که به جریان خون وارد می شوند و به مغز و نخاع سفر می کنند مننژیت باکتریایی حاد را ایجاد می کنند؛ اما بعلاوه در اثر عفونت گوش یا سینوسی، تروما یا آسیب به سر (شکستگی جمجمه) یا به ندرت پس از عمل جراحی، باکتری ها به طور مستقیم به مننژ مغز حمله می کنند. چندین باکتری می تواند علت مننژیت باکتریایی حاد باشند:استرپتوکوک پنومونیه (پنوموکوک). این باکتری شایع ترین علت نوع باکتریایی در نوزادان، بچه ها و بزرگسالان است.
Neisseria meningitidis (مننژیکوکوس). این باکتری یکی دیگر از علت مننژیت باکتریایی است. این باکتری ها معمولاً عفونت تنفسی فوقانی را ایجاد می کنند، اما نوع مننژاکوئیک در هنگام ورود به جریان خون می توانند این اختلال را ایجاد کنند. این یک عفونت بسیار مسری است که عمدتاً نوجوانان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد.
Listeria monocytogenes (فهرستریا). این باکتری ها را می توان در پنیرهای غیر پاستوریزه، هات داگ و محل های غذاخوری یافت. زنان باردار، نوزادان، افراد مسن و افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف بیشتر حساس هستند.
ویروسی
نوع ویروسی معمولاً خفیف است و اغلب به خودی خود درمان می گردد. بیشتر موارد این اختلال به وسیله یک گروه از ویروس ها به نام enteroviruses ایجاد می شوند که در اواخر تابستان و اوایل پاییز شایع تر هستند. ویروس ها از قبیل ویروس هرپس سیمپلکس، اچ آی وی، اوریون، ویروس غرب نیل و دیگران نیز می توانند علت مننژیت ویروسی باشند.قارچی
نوع قارچی نسبتاً غیرمعمول است و باعث نوع مزمن بیماری می گردد. نوع قارچی مسری نیست.سایر عواملی که علت مننژِت هستند
این اختلال بعلاوه می تواند به علت غیر عفونی، مانند واکنش های شیمیایی، آلرژی های دارویی، برخی انواع سرطان و بیماری های التهابی مانند سارکوئیدوز باشد.عوامل خطر مننژیت
عوامل و مواردی که می توانند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند شامل موارد زیر می گردد:اگر شما یا بچه ها یکی از نوبت های واکسن زدن را رد کنید، خطر ابتلای شما به بیماری مننژیت افزایش می یابد.
اغلب انواع این اختلال ویروسی در سنین قبل از 5 سال رخ می دهند و بیشتر موارد مننژیت ویروسی در افراد زیر 20 سال را تحت تأثیر قرار می دهد.
دانشجویان ساکن در خوابگاه، پرسنل نظامی ساکن پایگاه های نظامی و بچه ها مدرسه رو یا بچه های که در پرورشگاه هستند، در خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
اگر شما باردار هستید، در خطر بیشتری برای ابتلا به این اختلال قرار دارید.
بیماری و عواملی که سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار داده همانند دیابت، ایدز، الکلی بودن و … می تواند فرد را مستعد ابتلا به این اختلال نماید.
تشخیص مننژیت
تشخیص زود هنگام و درمان این اختلال اهمیت فوق العاده ای دارد. پس از بروز علائم، بیمار باید بی درنگ به پزشک مراجعه نماید. تشخیص بر اساس آنالیز مایع مغزی -نخاعی و وجود سلول های التهابی، آنالیز آنتی ژن باکتری ها و ویروس ها و کشت باکتری ها در نمونه مایع مغزی-نخاعی است.درمان بیماری مننژیت
درمان این بیماری بسته به نوع بزرگسالان یا بچه ها فرق دارد.درمان مننژیت باکتریایی مننژیت حاد باکتریایی احتیاج به درمان سریع با آنتی بیوتیک های داخل وریدی و داروهای کورتیزونی برای اطمینان از بهبود و کاهش عوارض آن همانند ورم مغزی و یا تشنج دارد. آنتی بیوتیک یا ترکیب آنتی بیوتیکی و دارویی شما که پزشکتان برای شما انتخاب می نماید، بسته به نوع عفونت فرق دارد.
درمان مننژیت ویروسی آنتی بیوتیک ها قادر به درمان نوع ویروسی این بیماری نیستند و در بیشتر موارد مننژیت ویروسی خود به خود در طول چند هفته بهبود می یابد. درمان انواع ساده ویروسی شامل موارد زیر است:
* استراحت
* مصرف فراوان مایعات
* داروهای مسکن برای کاهش درد و تب
اگر علت بیماری شما ویروس تب خال است، می گردد از داروی ضد ویروسی استفاده کرد.
درمان سایر انواع مننژیت اگر علت این اختلال شما معلوم نباشد، پزشکتان آغاز به استفاده از درمان ها ضدویروسی و آنتی بیوتیکی تا زمان معین شدن علت این اختلال می نماید. مننژیت قارچی با داروهای ضد قارچ درمان می گردد. البته این داروها اثرات جانبی جدی داشته و ممکن است آغاز درمان با این داروها تا زمان تشخیص آزمایشگاهی مننژیت قارچی به تعویق افتد. مننژیت مزمن بسته به علت آنکه عموماً عفونت قارچی هست، درمان می گردد.
مننژیت های غیر عفونی که به علت حساسیت و یا بیماری های خود ایمنی اتفاق افتاده اند را ممکن است با داروهای کورتیزونی درمان کنند. در برخی از موارد احتیاج به درمان خاصی نبوده و بیماری خود به خود بهبود می یابد. در مننژیت مرتبط با سرطان نیز احتیاج به درمان سرطان برای درمان مننژیت دارد.
آیا مننژیت قابل درمان است؟
در صورت تجویز به موقع آنتی بیوتیک مناسب، مننژیت باکتریایی درمان پذیر است و احتمال مرگ و میر آن به کمتر از 51 درصد می رسد.آیا مننژیت واگیر دارد؟
بلی. برخی از فرم های این اختلال باکتریال مسری است. سرایت به وسیله ترشحات تنفسی و گلو نظیر سرفه، بوسه،… امکان پذیر بوده ولی خوشبختانه شدت انتقال آن مانند سرما خوردگی و آنفلوانزا بالا نیست، بنابراین گاهی مننژیت های مننگوکوکی می توانند به وسیله تماس های نزدیک و طولانی به افراد دیگر منتقل شوند.عوارض جانبی مننژیت
عوارض این اختلال می تواند شدید باشد. هرچه بیشتر شما یا فرزندتان این بیماری را بدون درمان داشته باشید، خطر ابتلا به تشنج و آسیب های عصبی دائمی، از جمله:* از دست دادن شنوایی
* مشکل حافظه
* ناتوانی های یادگیری
* ضربه مغزی
* اختلال در صحبت کردن
* تشنج
* نارسایی کلیه
* شوک
* مرگ
با درمان سریع، حتی بیماران مبتلا به مننژیت شدید می توانند بهبود خوبی داشته باشند.
پیشگیری از بیماری مننژیت
مننژیت باکتریایی و ویروسی واگیردار هستند، البته هیچ کدام به واگیرداری سرماخوردگی یا آنفولانزا نیستند. احتمال انتقال هر دو به وسیله ذرات ترشحات تنفسی در حین برخوردهای نزدیک مانند بوسیدن، عطسه یا سرفه کردن به طرف کسی وجود دارد، اما صرف تنفس هوایی که فرد مبتلا به این اختلال در آن نفس کشیده است باعث انتقال آنها نمی گردد.مننژیت ویروسی معمولاً به وسیله آنتروویروس ها به وجود می آید و بیشتر به وسیله آلودگی مدفوعی منتشر می گردد. احتمال آلودگی را می توان با تغییر رفتارهای منجر به انتقال کاهش داد. برخی از انواع خاص واکسن ها می توانند از ابتلا به برخی از مننژیت ها پیشگیری کنند.
دستان خود را بشویید: شستن دقیق دست در جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی مهم است. بچه ها خود را به شستن دست هایشان آموزش دهید، در اغلب موارد به خصوص قبل از غذا خوردن و پس از استفاده از توالت، گذراندن وقت در یک محل عمومی شلوغ و یا یعد از بازی با حیوانات خانگی به آنها نشان دهید که چگونه دست های خود را با دقت بشویند، برای شستشو حتما از صابون استفاده نموده و به اب خالی اکتفا نکنید.
رعایت بهداشت: آیا نوشیدنی، غذا، نی، ظروف غذا خوری، شانه و یا مسواک خود را با هر کس دیگری به اشتراک می گذارید؟ آموزش بچه ها و نوجوانان برای جلوگیری از به اشتراک گذاری این موارد بیش از حد اهمیت دارد.
سالم ماندن: سیستم ایمنی بدن خود را با استراحت کافی، ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم با اندازه زیادی از میوه های تازه، سبزیجات و غلات سبوس دار حفظ کنید.
اگر شما باردار هستید: مراقب تغذیه خود باشید کاهش خطر ابتلا به فهرستریوز با کاهش مصرف گوشت پخته، از جمله هات داگ و گوشت اغذیه فروشی ممکن است، همینطور اجتناب از مصرف پنیر نرم محلی از شیر غیر پاستوریزه، این نوع پنیر ها را استفاده نکنید مگر اینکه به وضوح برچسب مواد تشکیل دهنده آن را با شیر پاستوریزه مشاهده کنید.
واکسن: برخی از انواع مننژیت باکتریایی پیشگیری با واکسن های زیر:
واکسن نوع هموفیلوس آنفولانزا ب: بچه ها در ایالات متحده به طور معمول این واکسن را به عنوان بخشی از برنامه واکسیناسیون خود دریافت می کنند تزریق این واکسن، پس از حدود 2 ماه از سن نوزاد انجام خواهد شد، این واکسن برای برخی از بزرگسالان نیز توصیه می گردد، از جمله کسانی که به بیماری سلول داسی شکل و یا ایدز مبتلایند و یا کسانی که طحال ندارند.
واکسن کونژوگه پنوموکوک(PCV7): این واکسن بخشی از برنامه ایمن سازی برای بچه ها کمتراز 2 سال در ایالات متحده است. علاوه بر این آن را برای بچه ها بین سنین2 و 5 که در معرض خطر بالای بیماری پنوموکوکی و نیز بچه های که بیماری قلبی مزمن یا بیماری های ریوی و سرطان دارند توصیه می گردد.
مننژایتیدیس سروگروپ B واکسن مننگوکوک نایسریا (MenB): این واکسن از بیماری مننژیت ناشی از سروگروپB جلوگیری می نماید. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری واکسیناسیون به افراد 10 سال به بالا که در معرض خطر ابتلا به مننژیت سروگروپ B هستند این واکسن را توصیه می نماید و همینطور هر کسی که طحال آسیب دیده و یا برداشته شده دارد، یا افراد با برخی از بیماری هایی که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد.
این واکسن همینطور می تواند به نوجوانان و بزرگسالان جوان 16 تا 23 سال برای حفاظت کوتاه مدت در برابر بیماری مننژیت سروگروپ B، و نیز هر کسی است که به علت شیوع در جامعه در معرض خطر است تزریق گردد.
در هموفیلوس آنفلوآنزا نوع b و نایسریا مننژیتیدیس سروگروپ B و واکسن ((HIB-MenCY تزریق می گردد: این واکسن برای بچه ها کمتر از 19 ماه(نه کمتر از 6 هفته) که در معرض خطر بالای بیماری مننژیت اند توصیه می گردد. این شامل بچه های است که به کم خونی سلول داسی شکل وعملکرد نادرست طحال مبتلایند. این واکسن در چهار دوز، در سن2 ماه، 4 ماه، 6 ماه، و بین سنین 12 ماه و15 ماه به بدن تزریق می گردد.
واکسن پلی ساکاریدی پنوموکوک ((PPSV: دربچه ها و بزرگسالان مسن تر که احتیاج به حفاظت از باکتریهای پنوموکوکی دارند توصیه می گردد. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه واکسن HPVرا برای همه بزرگسالان بالای 65 سال، بزرگسالان و بچه های که دارای سیستم ایمنی ضعیف اند یا بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، دیابت یا کم خونی سلول داسی شکل دارند توصیه می نماید، اما برای افراد دیگر لازم نیست.
واکسن کونژوگه مننگوکوکی ((MCV4: به وسیله مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می گردد که یک دوز واحد ازMCV4 به بچه ها11 تا 12سال و در سن 16 سال با یک تقویتی تزریق گردد، اگر این واکسن برای اولین بار بین 13 و 15 سالگی داده شده، شات تقویت کننده بین 16 تا 18 سالگی توصیه می گردد، اما گر بار اولی است که در 16 سالگی یا بالاتر تزریق می گردد، تقویت کننده لازم نیست.
این واکسن بعلاوه می تواند به بچه های که در معرض خطر بالای ابتلا به مننژیت باکتریایی اند و یا به کسانی که با افراد مشکوک به این بیماری در تماس هستند داده گردد و همینطور برای افراد سالم که در معرض شیوع بیماری اند اما قبلا واکسینه نشده اند.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
برای آمادگی بهتر هنگام مراجعه به پزشک می توانید قبل از قرار دیدار خود علائمی و سابقه های پزشکی و فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی خود را یادداشت کنید.برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:
* آیا بیماری من واگیر دار است؟
* چه درمانی را پیشنهاد می کنید؟
* به چه نوع آزمایشات تشخیصی احتیاج دارم؟
* آیا من در معرض عوارض طولانی مدت قرار دارم؟
* آیا جایگزین عمومی برای دارویی که توصیه می کنید وجود دارد؟
* اگر شرایط من با آنتی بیوتیک قابل درمان می باشد برای بهبودی خود چه کاری می توانم انجام دهم؟
* آیا خانواده من در معرض خطر قرار دارند و باید داروهای پیشگیرانه مصرف کنند؟
منبع: سایت دکتردکتر
سایت بیتوته
سایت پزشکت
منبع: راسخون