چوگان ، ورزشی کهن در میراث معنوی ایران - وبلاگ امین مرقی

به گزارش وبلاگ امین مرقی، چوگان ورزشی کهن و اصیل در ایران زمین است. این ورزش امروزه جنبه جهانی پیدا نموده ولی ابتدا به صورت بازی که عنوانی نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی، در آن استعداد اسب های جنگی خود را به نمایش می گذاشتند، شناخته می شد. قدمت این ورزش باستانی از زمان ساسانی محرض است.

تاریخچه چوگان

اسنادی در دست است که چوگان را کهن ترین بازی ورزشی دنیا می شناسد زیرا بر دست نوشته ای که زمان آن نزدیک به 600 سال پیش از میلاد مسیح است، بازی چوگانی میان ایرانیان و تورانیان گزارش شده است. این بازی یا ورزش کهن ایران، در کتب ایرانی از کارنامه اردشیر بابکان گرفته تا ترانه های مردمی و سروده های شاعران و سیاحان و سفرنامه های ایران بسیار آمده و جایگاه والا و نقش مهمی را در زندگی مردم بازی می نموده است.

برای نخستین بار در کارنامه اردشیر بابکان از چوگان نام برده شده و پس از آن تقریباً هیچ یک از شاعران و نویسندگان قدیم ایرانی را نمی توان یافت که به ترتیبی سخن از چوگان به میان نیاورده باشند. افسوس که این نوشته ها شیوه بازی چوگان را به روشنی بازگو ننموده اند.

برای نمونه در شاهنامه شمار بازیکنان چوگان چهارده تن گفته شده در هر گروه هفت تن بازی می نمایند و با ربودن گوی و رساندن آن به انتهای میدان رجحان می یابند.

قابوسنامه شمار بازیکنان را هشت نفر می نامد که شش تن میان میدان و دو تن دیگر در دو سر میدان جای می گیرند.

گزیده ای از اشعار ایران زمین که به واژه چوگان اشاره نموده اند:

اثر نگارگری، نمایش دهنده بازی چوگان

ثبت دنیای چوگان

جمهوری آذربایجان در دوازدهم آذر ماه سال 1392 شمسی تصمیم داشت چوگان را در یونسکو به نام خود ثبت کند اما درخواستش در هشتمین نشست کمیته میراث ناملموس یونسکو در باکو پذیرفته نشد و تنها این کشور توانست بازی محلی قره باغ را به عنوان چوگان آذربایجانی ثبت کند.

ابوالفضل قارایف نماینده جمهوری آذربایجان در حاشیه این اجلاس ضمن تشکر از حساسیت کشورهای مختلف به خصوص نسبت به ثبت بازی چوگان گفت:

چوگان یک بازی مشترک منطقه ای و یک میراث مشترک فرهنگی است و همه کشورها از جمله ایران می توانند در ثبت مشترک دنیای آن سهیم باشند.

بیشتر بخوانید :

پرونده ثبت دنیای چوگان به یونسکو ارسال شد

پرونده نامزدی ثبت دنیای چوگان به یونسکو ارسال شد تا مرکز میراث دنیای یونسکو، تصمیم نهایی خود را در اجلاس سال 2017 نسبت به دنیای شدن این بازی اعلام کند.

تهیه پرونده این بازی هم زمان با نام گذاری شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی (ایکوموس)، به مناسبت نام روز دنیای محوطه ها و یادمان ها با عنوان میراث ورزش اجرا شده است که هر ساله هدفی را در قالب عنوان یا شعار برجسته می نماید.

میراث های ورزشی، جنبه ای از خلاقیت های انسانی است که به کیفیت های فرهنگی توجه می نماید. تاریخ ورزش با فرهنگ های کهن گره خورده است و به لحاظ ارزش های برجسته آن است که شاهد توسعه معماری، هنر و فناوری های مرتبط با آن در طول اعصار هستیم.

مسئول تهیه ثبت این پرونده با اشاره به اینکه این بازی در منطقه ها مختلف کشور برگزار می گردد، اضافه نمود:

در طول 34 سال گذشته انجمن های چوگان در چهار منطقه تهران، قزوین، کرج و اصفهان و بعلاوه انجمن مرکزی چوگان در تهران تاسیس شده است.

فدراسیون چوگان با این هدف که در شهرهایی چون قزوین و اصفهان که پیشینه قدیمی در این ورزش باستانی دارند، خواهان ساخت المان هایی در سطح شهر برای معرفی بیشتر این ورزش باستانی شده است که هم اکنون سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان نیز نماد ویژه ای را به نام این ورزش کهن ایرانی طراحی، اجرا و در شهر نصب نموده است.

فیلم های قدیمی موجود از بازی چوگان

در دوره شاه عباس و جانشینان او میدان نقش دنیا محلی برای بازی چوگان، رژه سربازان، جشن و چراغانی و محل نمایش های اعیاد و جشن های مختلف بود. دو ستون سنگی جلو مسجد امام و در قرینه آن رو به روی سر در بازار قیصریه، دروازه های بازی چوگان بوده اند. ورزش چوگان نه تنها ورزش کاملا ایرانی است بلکه ایرانی ها در توسعه و ترویج آن در دیگر کشورها نیز نقش داشته اند.

جشنواره ملی نوروزی چوگان در قزوین و اصفهان

در نوروز، هر ساله جشنواره چوگان در قزوین و اصفهان در محل قدیمی بازی چوگان برگزار می گردد. هر ساله هیئت های این ورزش باستانی با به تن کردن لباس های سنتی، این بازی مهیج و مجذوب کننده را به نمایش عموم مردم درمی آورند.

باشگاه های چوگان

و در نهایت پس از سه سال کوشش گسترده و رایزنی های بین المللی و همکاری نزدیک وزارت ورزش و جوانان و سازمان میراث فرهنگی رشته چوگان بنام ایران در دوازدهمین اجلاس کمیته بین الدول کنوانسیون حفاظت از میراث ناملموس یونسکو در کره جنوبی با آرای قاطعی به نام جمهوری اسلامی ایران ثبت دنیای شد.