بازهم چالش پول در مدرسه - وبلاگ امین مرقی

به گزارش وبلاگ امین مرقی، ماجرای دریافت پول از خانواده دانش آموزان، تحت فشار قرار گرفتن آنها و بعضا درگیر شدن اولیا با مدیران مدارس، این روزها دوباره در حال تکرار شدن است.

در فصل ثبت نام برای سال تحصیلی 1401- 1400، سالی که معلوم نیست آموزش ها بالاخره حضوری خواهد بود یا بازهم به وسیله فضای مجازی دنبال می گردد، چانه زدن بر سر مشارکت مالی خانواده ها در مدارس دولتی بالا گرفته، به طوری که مدیران بسیاری از مدارس از اولیا مطالبه وجه می نمایند. درحالی که خانواده ها سردرگم اند که چرا وقتی هنوز بازگشایی مدارس قطعی نیست، آنها باید پولی به حساب مدارس واریز نمایند، آن هم به اجبار و گاهی با تهدید.

از سوی دیگر در مدارس غیردولتی، مدارسی که در دوره شیوع کرونا، کیفیت آموزش های مجازی در بعضی از آنها به چالش کشیده شد و فوق برنامه ها هم که برگ برنده این مدارس بود، عملا وجود نداشت؛ باردیگر چالش شهریه و کیفیت آغاز شده است. اعدادی که برای ثبت نام در این مدارس پیش روی خانواده ها قرار می گیرد، به زعم خیلی ها اعداد درشتی است که هیچ تناسبی با آموزش های مجازی ندارد، چرا که خانواده ها انتظار خدمات ویژه دارند که به خاطر کرونا دریافت نمی نمایند.

با این وصف زیر سایه سنگین کرونا، آغاز موج پنجم بیماری و واکسیناسیون کند و لاک پشتی، ثبت نام مدارس با پرداخت پول هایی به نام شهریه و پول هایی به نام مشارکت های مردمی، در جریان است. درحالی که تقریبا هیچ کس نمی تواند به یقین بگوید که در سال تحصیلی پیش رو، مدارس بالاخره دایر خواهند بود یا خیر.

ثبت نام به شرط دادن پول و تعهد

خانواده هایی که سال هاست فرزندان شان را به مدارس دولتی می فرستند، سال جاری هم از این که شنیدند باید یاری به مدرسه داشته باشند، تعجب نکردند. اینها اما سردرگم اند که چرا وقتی مدرسه باز نمی گردد، وقتی دانش آموزشان در خانه درس می خواند و از مدرسه هیچ خدماتی دریافت نمی نماید، باید به نام مشارکت، مجبور به واریز وجه باشند.

یکی از این اولیا که هفته قبل فرزندش را در یکی از مدارس جنوب شهر تهران ثبت نام نموده، به جام جم می گوید که به غیر از هزینه کتاب و بیمه، 150 هزار تومان به حساب مدرسه واریز نموده است. از دید او این مبلغ ناچیز است، ولی نمی داند چرا وقتی گذرشان در طول سال تحصیلی حتی یک بار هم به مدرسه نمی افتد، باید این پول را بپردازد. از مدیر مدرسه هم توضیح قانع نماینده ای نشنیده است، جز این که خانواده ها نباید زورشان بیاید که به مدرسه یاری مالی نمایند.

یکی از اولیای دانش آموزان که هنوز برای ثبت نام فرزندش در مدرسه ای در شرق تهران با مدیر آن چالش دارد اما به ما می گوید با واریز یک میلیون تومان به حساب مدرسه مشکل دارم، مخصوصا این که مدیر برای خانواده ها ضرب الاجل تعیین نموده که یا هم اکنون واریز را انجام می دهید یا این که تعهد پرداخت در روزهای آینده را به صورت کتبی ارائه می دهید، وگرنه خبری از ثبت نام نیست.

این ولی دانش آموز هنوز حاضر به امضای تعهد کتبی برای پرداخت پول نشده، اما موافقتش را به صورت شفاهی اعلام نموده که مدیر مدرسه هم پرونده دانش آموز را به اسم پرونده ناقص، کنار گذاشته است.

برخورد میان خانواده ها و مدیران مدارس در فصل ثبت نام البته اتفاقی تازه نیست، چالش خانواده ها و مدارس در طول سال تحصیلی برای شارژ حساب مدارس هم موضوع کهنه ای است. اما کش آمدن این ماجرا تا عهد کرونا و روزگاری که مدارس عملا پذیرای هیچ دانش آموزی نیستند، مخصوصا این روزها که با شدت گرفتن کرونا و ورود ویروس دلتا به کشور، حضوری بودن آموزش ها در سال تحصیلی 1401-1400 مبهم است، فشار آوردن به خانواده هایی که اغلب از تاثیرات مالی کرونا و شرایط نابسامان معیشت کمر خم نموده اند، موضوعی است که باید به آن توجه گردد.

ناچاریم پول بگیریم

در جبهه مدیران مدارس یک عالم دلخوری وجود دارد، هم دلخوری از خانواده هایی که به زعم آنها دست در جیب نمی نمایند و هم دلخوری از وزارت آموزش و پرورش که خود را کنار کشیده و مدیران را رو در روی خانواده ها قرار داده اند.

یکی از این مدیران در گفت و گو با جام جم، درد دلش باز می گردد و از این که چرا هنگام ثبت نام از خانواده ها پول می گیرد، حرف می زند.

او می گوید: باید موقع ثبت نام از خانواده ها درخواست پول کنیم، چون اگر ثبت نام انجام گردد؛ بیشتر خانواده ها دیگر تمایلی برای یاری به مدرسه ندارند. آن وقت ما می مانیم، مدرسه ای که یک عالم خرج دارد و حسابی که خالی است.

او ادامه می دهد: خانواده ها فکر می نمایند چون دانش آموزان به مدرسه نمی آیند، مدرسه خرج ندارد، درحالی که هزینه ها به قوت خود باقی است و تورم، مخارج جاری مدارس را روز به روز افزایش می دهد. او می گوید به خاطر کانال کشی کولر مدرسه، یکی از شیشه های کوچک پنجره شکست که وی مجبور شد شیشه را تعویض کند و 220 هزار تومان بپردازد، هزینه ای که روح خانواده ها از آن خبر ندارد، ولی پولی است که ناچار باید پرداخته گردد.

مدیر دیگری هم به ما می گوید که اوضاع مالی مدرسه خراب است، چون آموزش و پرورش در سال تحصیلی گذشته، بابت سرانه دانش آموزی فقط یک میلیون تومان به حساب مدرسه واریز کرد. این مدرسه 500 دانش آموز دارد که اگر این سرانه تقسیم بر تعداد گردد، سهم هر دانش آموز در طول سال تحصیلی فقط 20 هزار تومان می گردد، مبلغی که این مدیر از ما می خواهد خودمان قضاوت کنیم که به چه کاری می آید.

مدیر دیگری اما وقتی سوژه ما و گلایه بعضی خانواده ها را از این که چرا مدارس پول می گیرند، می شنود، لیستی از هزینه هایی که روی دستش مانده را برای ما توضیح می دهد: دو سال بود که پول نداشتیم قبض گاز مدرسه را پرداخت کنیم، در نتیجه پول قبض نزدیک هشت میلیون تومان شده بود، اداره گاز هم اخطار قطع داده بود. پول برق مان هم آمده چهار میلیون تومان و قبض آب هم شده سه میلیون و 500 هزار تومان. شما بگویید اگر از خانواده ها پول نگیریم، چطور باید هزینه قبض ها را پرداخت کنیم؟

به او می گویم که خانواده ها گله دارند، از این که چرا وقتی فرزندان شان به مدرسه نمی آیند و به جز آموزشی که معلم به صورت آنلاین ارائه می دهد (و این آموزش همواره هم خوب و باکیفیت نیست) هیچ خدمتی از مدرسه نمی گیرند، باز مجبور به مشارکت اند.

جواب می دهد: ما هم دل مان نمی خواهد از مردم پول بگیریم و با آنها درگیر شویم. بعضی خانواده ها البته خودشان شرایط را درک می نمایند، ولی عده ای مقاومت می نمایند که این برای ما هم خوشایند نیست. اما چه کنیم، وقتی پولی در صندوق نداریم و هزینه ها بالاست. او می گوید قصد داشته برای کلاس ها پرده بخرد، ولی چون توانش را نداشته، از این کار منصرف شده است. بعلاوه می گوید آسفالت حیاط مدرسه به شدت خراب است، ولی چون پول نیست، این را هم نمی تواند درست کند. از خیر هوشمندسازی کلاس ها هم که گذشته، ولی چون مدرسه کهنه و فرسوده است و احتیاج دارد دستی به سر و گوشش کشیده گردد، چاره ای جز رنگ آمیزی آن نداشته که این کار 10 میلیون تومان خرج برداشته است. هزینه ای که چون آموزش و پرورش پرداخت نمی نماید، ناچار خانواده ها باید آن را تقبل نمایند.

مدیر دیگری اما می گوید پول ندادن های آموزش و پرورش به حد اعلا رسیده، به طوری که در یک سال و نیم اخیر که با کرونا همراه بوده، وزارتخانه فقط حدود سه میلیون تومان برای تهیه اقلام بهداشتی و رسیدگی به بهداشت و نظافت مدرسه پرداخت نموده، درحالی که این مدرسه 400 دانش آموز دارد و امتحانات خرداد را هم طبق مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، حضوری برگزار نموده است. این مدیر می گوید سهم هر دانش آموز از اقلام بهداشتی، کمتر از 10 هزار تومان بوده، درحالی که پولی که فقط برای بهداشتی برگزار شدن امتحانات خرج شده، چند برابر این عدد بوده است.

اینها خرج و مخارجی است که وزارتخانه در خصوصشان حرف نمی زند و به خانواده توضیح نمی دهد که موضوع از چه قرار است. در نتیجه بعضی خانواده ها که خودشان تحت فشارهای مالی اند، با مدارس درگیر می شوند و گاهی اوقات هم کار به شکایت و توبیخ مدیران مدرسه می کشد. مدیرانی که علی الظاهر تقصیری در وضع موجود ندارند.

آموزش و پرورش: تخلف است

پاسخ آموزش و پرورش در خصوص دریافت وجه حین ثبت نام و پس از آن، دریافت پول در طول سال تحصیلی به نام یاری به مدرسه و مشارکت مردمی، سال هاست که یک چیز است: تخلف.

این بار هم که با مسعود ثقفی، سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران تماس گرفتیم، او همین کلمه را بر زبان آورد و عملکرد مدیرانی که از اولیای دانش آموزان مطالبه وجه می نمایند را غیرقانونی خاطرنشان کرد. وی توضیح داد: یاری های مردمی اولا داوطلبانه است و هیچ مدیر مدرسه ای حق ندارد به اجبار از اولیا پول دریافت کند. ثانیا اکنون یعنی فصل ثبت نام، زمان دریافت یاری های مردمی نیست، بلکه در طول سال تحصیلی و بنابر مقتضیات زمان این یاری ها باید دریافت گردد، آن هم با میل و اختیار خانواده ها و نه با اجبار.

او ادامه داد: البته در سال تحصیلی آینده چه مدارس دایر باشند و دانش آموزان به صورت فیزیکی در کلاس های درس حاضر شوند، چه مثل سال گذشته آموزش ها مجازی باشد و تحصیل در خانه ها دنبال گردد؛ هزینه هایی بر دوش مدارس است که اگر خانواده ها مشارکت داشته باشند، امورات مدرسه بهتر اداره می گردد. اما اگر خانواده ای تمایل به مشارکت نداشت، هیچ مدیری حق فشار آوردن یا خودداری از ثبت نام دانش آموز را ندارد و اگر خانواده ای در این شرایط نهاده شد، می تواند اعتراض خود را در اداره ارزیابی عملکرد و رسیدگی به شکایات آموزش و پرورش ثبت کند یا در شهرتهران با شماره 88964006 تماس بگیرد.

این جملات از زبان یک فرد مسؤول گرچه مایه قوت قلب و اطمینان خاطر خانواده هاست، اما هرگز نمی تواند باعث رنگ باختن گلایه های مدیرانی گردد که گل آلود بودن آب از سرچشمه را روایت می نمایند. درواقع تا مسائل مالی آموزش و پرورش و در نتیجه مسائل مالی مدارس پابرجاست، چالش میان مدارس و خانواده ها بر سر پول هم وجود دارد. مسئله ای که حل نمی گردد، مگر عنایت ویژه به نظام آموزش و پرورش و کوشش برای خارج کردن مدارس از التماس و چانه زنی های مداوم برای تامین هزینه ها.

این مشکل را سال هاست کشورهای پیشرو درحوزه تعلیم و تربیت، با تزریق سرانه های قابل ملاحظه دانش آموزی حل نموده اند. مثل لوکزامبورگ که سرانه سالانه دانش آموزی در آن 21 هزار دلار است، استرالیا و کره جنوبی که بیش از 12 هزار دلار به ازای هر دانش آموز سرانه می دهند و فرانسه، آلمان و ژاپن که سرانه دانش آموزی خود را 10 هزار دلار تعیین نموده اند.

غیردولتی ها: مگر خرج مدارس کم شده؟

در کنار مدارس دولتی که حال و روزشان معلوم است و دخل و خرجشان پیدا، مدارس غیردولتی در عهد کرونا و حتی همین روزها که خیلی ها دانش آموزان شان را به امید داشتن تحصیلی بهتر در آنها ثبت نام نموده اند، هم ماجرای ویژه خود را دارند.

مدارس غیردولتی همه می دانند که شهریه های مصوب دارند که قابل چانه زنی نیست. درواقع درباره اندازه شهریه ثابت این مدارس نمی توان بحث کرد، چون این شهریه ها هر سال به وسیله سازمان حمایت از تولیدنمایندگان و مصرف نمایندگان اعلام می گردد و با مهر تایید سازمان مدارس غیردولتی، به مدارس ابلاغ می گردد. اما این مدارس شهریه های متغیری دارند که به نام فوق برنامه خوانده می گردد و اتفاقا محل چانه زنی اند، چون هر مدرسه می تواند با ادعای داشتن برترین فوق برنامه ها، شهریه نهایی را بالا ببرد.

کرونا اما فوق برنامه های این مدارس را که به نوعی برگ برنده مدارس غیردولتی و وجه تمایز آنها با مدارس دولتی بود، تعطیل نموده و در سال تحصیلی پیش رو هم معلوم نیست کرونا مجال برگزاری فوق برنامه ها را بدهد یا خیر. با این وصف اما شهریه هایی که این مدارس از خانواده ها می گیرند، همچنان ارقام بزرگی است. به طوری که یکی از اولیای دانش آموزان به ما می گوید که برای دختر بزرگش فعلا 16 میلیون تومان به مدرسه پرداخت نموده است.

او می گوید صاحب دو فرزند است؛ یکی در مدرسه غیردولتی و دیگری در مدرسه دولتی درس می خواند که تا سال گذشته هیچ فرقی میان کیفیت آموزش آنها وجود نداشت. به طوری که در مدرسه غیردولتی دخترش هیچ کار ویژه و فوق العاده ای که مبلغ شهریه را توجیه کند، انجام نمی شد.

درواقع این سوال خیلی از خانواده هاست که چرا وقتی آموزش مجازی، کیفیت آموزش در مدارس غیردولتی را تحت تاثیر قرار داده، این وضع هیچ تاثیری در اندازه شهریه ها نگذاشته و همچنان رقم های بالایی از خانواده ها دریافت می گردد.

ما این سوال را از سعید صالح، مدیرکل مدارس غیردولتی پرسیدیم، کسی که در پاسخ گفت: باید ببینیم یک شهریه واقعا کلان است یا نه، چون برداشت هرکس فرق دارد و رقمی که به نظر یک نفر کلان می آید، به نظر فرد دیگر، عادی است.

او اما در خصوص این که چرا آموزش های غیرحضوری و دایر نبودن کلاس های درس باعث پایین آمدن شهریه مدارس غیردولتی یا حداقل ثابت ماندن آن نشده، هم گفت: فرقی نمی نماید مدرسه آموزش حضوری داشته باشد یا غیرحضوری، چون در طول یک سال تحصیلی آموزش های مصوب وزارتخانه را ارائه می دهد و چیزی را از قلم نمی اندازد. ضمن این که هزینه های مدرسه هم چه دانش آموزان باشند، چه نباشند پابرجاست. مثلا اجاره ملک مدرسه یا حقوق معلمان ربطی به بودن یا نبودن دانش آموزان ندارد و در هر حال باید پرداخت گردد.

شهریه مدارس غیردولتی را چند شاخص تعیین می نماید، از جمله سطح آموزش، برنامه تحصیلی، فعالیت های فوق برنامه، فضای فیزیکی، تجهیزات و نرخ تورم که چه کرونا باشد و چه نباشد، وجود دارند و تعطیل بردار نیستند. این شهریه برای سال تحصیلی 1401-1400 هم هنوز قطعی نیست و آنچه خانواده ها فعلا پرداخته اند، به گفته سعید صالحی، مبلغ علی الحساب و همان شهریه پارسال است که این هفته احتمالا کف و سقف آن به وسیله سازمان حمایت اعلام می گردد. اما خانواده هایی که با هر نیت، این مبالغ را تامین می نمایند و فرزندان شان را به مدارس غیردولتی می فرستند، یک انتظار به حق دارند؛ این که در ازای پولی که می پردازند، خدمات متمایز آموزشی دریافت نمایند، نه این که با تصور دریافت آموزش های باکیفیت دلخوش باشند.

مریم خباز - جامعه / روزنامه وبلاگ امین مرقی